Sołectwa Pstrągowa i Pstrągowa Wola

Informacje ogólne

Pstrągowa: wieś, województwo podkarpackie, powiat strzyżowski, gmina Czudec

Sołectwa: Pstrągowa i Pstrągowa Wola
 

Sołectwo Pstrągowa

Powierzchnia: 2529 ha

Liczba mieszkańców: 1912 (stan na 31.03.2023 r.)
 

Sołectwo Pstrągowa Wola

Powierzchnia: 420 ha

Liczba mieszkańców: 264 (stan na 31.03.2023 r.)

Położenie: miejscowość Pstrągowa położona jest się w zachodniej części gminy - wzdłuż otoczonej wzgórzami doliny rzeki Pstrągówka. Liczne wzniesienia przecinają małe strumyki łączące się i wpadające już poza terenem wsi do rzeki Wisłok. Od strony zachodniej i północnej wieś otoczona jest rozległymi lasami. Pstrągowa jest największą miejscowością gminy Czudec. Jej terytorium stanowi niemal 1/3 powierzchni całej gminy. Dzieli się na kilka przysiółków: Pstrągowa Górna, Pasoczyzna, Pstrągowa Środek, Kłapacz, Bania, Niebylec, Smykówki, Skrzynówki, Freniszówka, Strachociny, Brzezie, Granice, Rędziny i Pstrągowa Dolna. Z uwagi na malownicze położenie Pstrągowa jest idealnym miejscem na aktywny wypoczynek w otoczeniu natury. Z dala od zgiełku miasta można skorzystać z szerokiej oferty obiektów rekreacyjno-wypoczynkowej m.in.: Siedlisko Janczar’’, ,,Ranczo’’, ,,Pstrągownia – Stara Kuźnia’’, a także ,,Osada Pyrówki’’ czy też ,,Ranczo Stodoła’’.

Instytucje, organizacje i stowarzyszenia

Parafia

Pstrągowa jest oddzielną parafią od 1628 r. Pierwszym potwierdzonym miejscem kultu religijnego w tej miejscowości była kaplicy datowana na 1344 r. Do tej kaplicy, w 1802 r. dobudowano drewniany kościół. Ten drewniany kościół został przewieziony furmankami przez mieszkańcy w ciągu jednego dnia z Góry Ropczyckiej do Pstrągowej.  Kościół miał ściany obite gontem, otynkowane i polichromowane. W środku posadzka była betonowa, a dach pokryty był blachą. Budowla służyła parafianom, aż do lat 70 XX w., Kiedy to wybudowano obecną, murowaną świątynię pw. Św. Józefa Robotnika (budowa trwała w latach 1973-1975. Od 2006 r. przy parafii działa chór ,,Cantamus’’, którego tradycją są coroczne koncerty bożonarodzeniowe ,,Bóg się rodzi’’.

Szkoła Podstawowa

W Pstrągowej powstanie szkoły datuje się na koniec XIX w. Aktualnie znajduje się tu Zespół Szkół, w skład którego wchodzą: publiczne przedszkole i szkoła podstawowa. Patronem Szkoły jest płk Kazimierz Iranek Osmecki - żołnierz  wywodzący się z tej miejscowości. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był on osobistym adiutantem płk. Leopolda Lisa-Kuli. Odznaczono go Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. W okresie II wojny światowej był emisariuszem rządu londyńskiego do okupowanego kraju. Natomiast w ostatnich dniach powstania warszawskiego, został wyznaczony przez gen. Bora-Komorowskiego na głównego reprezentanta strony polskiej, w celu negocjacji warunków układu o zaprzestaniu działań wojennych.

Wspomnieć należy także o drugiej placówce oświatowej, która jest położona w tej samej miejscowości, a mowa tu o Szkole Podstawowej nr 2 w Pstrągowej Górnej. Początki szkoły zapisują się w  1914 r. Początkowo był to budynek drewniany, natomiast w późniejszym czasie został przebudowany na murowany i służy dzieciom do dnia dzisiejszego.

Dom Pomocy Społecznej

W sołectwie Pstrągowa Wola funkcjonuje filia Domu Pomocy Społecznej z Babicy przeznaczonego dla osób przewlekle chorych psychicznie.

Organizacje i stowarzyszenia

W miejscowości działa OSP, Koło Gospodyń Wiejskich oraz kluby sportowe, które specjalizują się w piłce nożnej i kick-boxingu - LKS Diament Pstrągowa i UKS Diament Pstrągowa. W 2022 roku klub UKS Diament Pstrągowa obchodził swoje 20 lecie. Podopieczni klubu mogą się pochwalić wieloma osiągnięciami na skalę krajową, ale także światową.

Historia miejscowości

Pstrągowa jest starą osadą – pierwsze wzmianki potwierdzające jej istnienie pochodzą z XII w. Pierwotna nazwa miejscowości to prawdopodobnie Pistrasnici (1191 r.), później: Pyszstrogova (1436 r.), a w 1441 r. pojawia się już nazwa Pstragova. W miejscu, w którym znajduje się obecny kościół parafialny już w roku 1344 istniała kaplica św. Katarzyny.

Pstrągowa w XVI w. należała do najbogatszych wsi naszego regionu. Jej wartość szacowano na 900 grzywien, kiedy np. Zaborów na 350 grzywien. Pierwszym znanym właścicielem Pstrągowej był Paweł Frysztacki, który w 1520 roku wraz z kilkoma innymi swoimi posiadłościami sprzedał wieś Jadwidze Jarosławskiej. W 1581 r. Pstrągowa była już własnością Melchiora Szczepieckiego. W kolejnych latach często zmieniała właścicieli. W XIX w. właścicielami wsi byli Ignacy Lesicki, Adam Piasecki, Barbara Bielańska, a także Rosa Trzemeska. Wielu z nich tragicznie zginęło – zostali okrutnie zamordowani przez chłopów podczas rabacji galicyjskiej w 1846 roku. W czasie II wojny światowej, w czerwcu 1943 r. miejscowość dotknęły dramatyczne wydarzenia. Niemcy dokonali pacyfikacji wsi i zamordowali 11 osób. Ofiary tej tragedii upamiętniono pomnikiem, który znajduje się w samym centrum wsi, nieopodal kościoła i szkoły.

Warto zobaczyć

Dwór Jareckich

Jednym z najcenniejszych zabytków w miejscowości Pstrągowa jest dawny dwór Jareckich wybudowany w 1929 r. Został w pełni zaprojektowany przez ówczesnego właściciela ziemskiego Franciszka Jareckiego. Opracował on także projekt mebli w stylu zakopiańskim, które wykonane były przez stolarzy z Czudca.  Po II wojnie światowej dwór pełnił funkcję Ośrodka Zdrowia, a na dzień dzisiejszy jest on własnością prywatną.

Kaplica św. Bartłomieja na Brzeziu

Odwiedzając miejscowość Pstrągowa warto zwiedzić kaplicę św. Bartłomieja usytuowaną w przysiółku Brzezie, przy dawnej drodze prowadzącej do Zawadki. Kaplica została wybudowana w 1878 r. przez Bartłomieja Fortunę – gospodarza  z  Pstrągowej. Wnętrze kapicy zdobią malowidła ścienne przedstawiające m.in. Anioła Stróża. Na szczególną uwagę zasługuje neobarokowy ołtarz z czterema kolumnami i obrazem św. Bartłomieja. Nad obrazem umieszczony został wizerunek Serca Jezusowego. Przy kaplicy odprawiane są msze majówkowe gromadzące okolicznych mieszkańców.

Figura św. Jana Nepomucena

Kolejnym obiektem godnym zobaczenia jest figura św. Jana Nepomucena, znajdująca się na placu obok kościoła parafialnego. Jest to późnobarokowa, kamienna rzeźba wywodząca się z XVII w. Drugą kapliczkę św. Jana Nepomucena z XIX w. znajdziemy w górnej części wsi w kierunku Budzisza.

Budynek Szkoły Podstawowej nr 2 w Pstrągowej

Budynek ten powstał w 1934 r. dzięki wspólnym wysiłkom mieszkańców wsi, Kółka Rolniczego, a przede wszystkim ówczesnego kierownika szkoły Józefa Kuszaja, który włożył w budowę szkoły własne oszczędności. Wszystkie prace wykonano w czynie społecznym – w budowę  byli zaangażowani nawet sami uczniowie, którzy przewozili ziemię, nosili wodę, cegły, kamienie i dachówki.

Bibliografia: Barbara Pilarz, Barbara stec, Marian Złotek – „Pstrągowa Mała Ojczyzna”